Xabier Lete
Xabier Lete Bergaretxe (Oiartzun, Gipuzkoa, 1944ko apirilaren 5a - Donostia, Gipuzkoa, 2010eko abenduaren 4a) euskal idazle, poeta eta kantaria, eta politikaria izan zen.
Oso ezagunak diren abesti batzuk bereak dira, esate baterako: Xalbadorren heriotzean ("''Adiskide bat bazen benetan bihozbera...''"), Nafarroa arragoa, Errota zaharra ("Errota zahar maitea, uraren ertzean..."), Izarren hautsa ("''Izarren hautsa egun batean bilakatu zen bizigai''..."), edo Gizon arruntaren koplak ("''Kantatzera noazu bertso bat edo bi, herenegun jarriak gizon arruntari''..."). thumb|260x260px|Xabier Lete abesten 1971n Gazterik hasi zen idazten, eta bere artikuluak ohiko bihurtu ziren ''Zeruko Argia'' aldizkarian. Euskal Kantagintza Berriko partaide nagusietarikoa izan zen: 1965ean, Mikel Laboa, Benito Lertxundi, Joxean Artze, Jose Angel Irigarai eta Lourdes Iriondorekin batera, abian jarri zuen Ez Dok Amairu taldea. Sasoi haiek gogoan, hau esan zuen Letek: «Kantarien lana, errekuperazio lan bat zen, beste ezer baino lehen. Kantatzeko era herrikoi baten errekuperatzearekin batera —kanta zaharrak ere jasoz—, hizkuntzaren eta herri kontzientziaren errekuperazioa. Kanta, nola edo hala borrokarekin lotzen da. Herri batek irauten jarraitzeko zeraman borroka larriarekin, hain zuzen». 1972. urtean, Ez Dok Amairu taldea desegin zen; Letek, ordurako emazte zuen Lourdes Iriondorekin batera, kantagintzan jarraitu zuen. thumb|260x260px|Ez Dok Amairu taldeko zenbait kide, Atahualpa Yupanqui (zutik, ezkerretik hirugarrena) eta Paco Ibáñez (zortzigarrena) kantariekin: Joxan Artze (ezkerretik bigarrena), Benito Lertxundi (laugarrena), Mikel Laboa (seigarrena), Jose Angel Irigarai (zazpigarrena), Xabier Lete (makurtuta, ezkerretik lehenengoa) eta Lourdes Iriondo. 1968an argitaratu zuen Letek lehen poemategia eta 2009ko urriaren 27an bere azken ''Egunsentiaren esku izoztuak'' poesia-liburuagatik Euskadi Literatura Saria eman zioten. 2005. urtean, kolpe latza jaso zuen: bere emazte Lourdes Iriondoren heriotza, gaixotasun baten ondoren. 2009ko apirilean Jakiunde zientzia, arte eta letren akademiako kidea («jakituna») izendatu zuten; eta 2010ean, ohorezko euskaltzain. Urte berean hil zen, abenduaren 4an, gaixotasun baten ondorioz, bi egun ospitalean larri eman eta gero.
Oso ezagunak diren abesti batzuk bereak dira, esate baterako: Xalbadorren heriotzean ("''Adiskide bat bazen benetan bihozbera...''"), Nafarroa arragoa, Errota zaharra ("Errota zahar maitea, uraren ertzean..."), Izarren hautsa ("''Izarren hautsa egun batean bilakatu zen bizigai''..."), edo Gizon arruntaren koplak ("''Kantatzera noazu bertso bat edo bi, herenegun jarriak gizon arruntari''..."). thumb|260x260px|Xabier Lete abesten 1971n Gazterik hasi zen idazten, eta bere artikuluak ohiko bihurtu ziren ''Zeruko Argia'' aldizkarian. Euskal Kantagintza Berriko partaide nagusietarikoa izan zen: 1965ean, Mikel Laboa, Benito Lertxundi, Joxean Artze, Jose Angel Irigarai eta Lourdes Iriondorekin batera, abian jarri zuen Ez Dok Amairu taldea. Sasoi haiek gogoan, hau esan zuen Letek: «Kantarien lana, errekuperazio lan bat zen, beste ezer baino lehen. Kantatzeko era herrikoi baten errekuperatzearekin batera —kanta zaharrak ere jasoz—, hizkuntzaren eta herri kontzientziaren errekuperazioa. Kanta, nola edo hala borrokarekin lotzen da. Herri batek irauten jarraitzeko zeraman borroka larriarekin, hain zuzen». 1972. urtean, Ez Dok Amairu taldea desegin zen; Letek, ordurako emazte zuen Lourdes Iriondorekin batera, kantagintzan jarraitu zuen. thumb|260x260px|Ez Dok Amairu taldeko zenbait kide, Atahualpa Yupanqui (zutik, ezkerretik hirugarrena) eta Paco Ibáñez (zortzigarrena) kantariekin: Joxan Artze (ezkerretik bigarrena), Benito Lertxundi (laugarrena), Mikel Laboa (seigarrena), Jose Angel Irigarai (zazpigarrena), Xabier Lete (makurtuta, ezkerretik lehenengoa) eta Lourdes Iriondo. 1968an argitaratu zuen Letek lehen poemategia eta 2009ko urriaren 27an bere azken ''Egunsentiaren esku izoztuak'' poesia-liburuagatik Euskadi Literatura Saria eman zioten. 2005. urtean, kolpe latza jaso zuen: bere emazte Lourdes Iriondoren heriotza, gaixotasun baten ondoren. 2009ko apirilean Jakiunde zientzia, arte eta letren akademiako kidea («jakituna») izendatu zuten; eta 2010ean, ohorezko euskaltzain. Urte berean hil zen, abenduaren 4an, gaixotasun baten ondorioz, bi egun ospitalean larri eman eta gero.
Erakusten 1 - 20
-- 463
bilaketa honetara: 'Lete, Xabier,',
Bilaketaren denbora: 0,19s
Emaitzak murriztu
Funtsa
Xabier Lete
(
348 )
Funts nagusia
(
102 )
Koldo Mitxelena Elissalt
(
2 )
Gabriel Celaya
(
2 )
Sastre Forest
(
1 )
Carlos Santamaria
(
1 )
Bilduma
Eskuizkribuak
(
242 )
Liburuak (ez fikzioa)
(
56 )
Material grafikoa
(
44 )
Liburuak (fikzioa)
(
43 )
Soinu grabaketak
(
36 )
Liburu/egunkari-artikuluak
(
29 )
Bideoak eta DVD
(
11 )
Baliabide elektronikoak
(
3 )
Komikiak
(
1 )
Liburutegi digitala
Dokumentu digitalak
(
8 )
Egilea
Lete, Xabier, (1944-2010)
(
209 )
Azkorra, Bittor Josu
(
4 )
Arozena, Eugenio
(
2 )
Arzak, Iñaki
(
2 )
Iriondo, Tere
(
2 )
Agote, Koro
(
1 )
Aguirrezabal, B.
(
1 )
Amabarrena, Maite
(
1 )
Ansa, Loli
(
1 )
Aranburu, Miren
(
1 )
Arausum, Jinés
(
1 )
Arbelaitz, Joxe Anjel
(
1 )
Arbide, Isabel
(
1 )
Ardanza, Ma Isabel
(
1 )
Arretxea, Irene
(
1 )
Artola, Juan María
(
1 )
Azkona Huércanos, Iñaki
(
1 )
Bofill i Pujol, Mariona
(
1 )
Campos, Miguel
(
1 )
Egaña, Andoni, (1961-)
(
1 )
Erramuzpe, Patxika
(
1 )
Esnal Zabala, Edurne
(
1 )
Esnaola, Lurdes
(
1 )
Etxenike, Migel Mari
(
1 )
Fernández Iriondo, Jesús
(
1 )
Galardi Sagardia, Xabier
(
1 )
Galardi, Rosi
(
1 )
Gamazo Aramendia
(
1 )
García Arratibel, Javier
(
1 )
Garmendia Martínez, Jon
(
1 )
Gerra, Marije
(
1 )
Heguy, Txomin
(
1 )
Hernandorena, Amaya
(
1 )
Imaz Aierbe, Jabier
(
1 )
Insausti, Ma Luisa
(
1 )
Iriondo, Ana
(
1 )
Isasa, Manuel
(
1 )
Iturbide, Amaia, (1961-)
(
1 )
Izeta, Ramón
(
1 )
Juaristi, Jon, (1951-)
(
1 )
Kazabon, Antton, (1954-)
(
1 )
Kortadi, Edorta, (1946-)
(
1 )
Labandibar, Rafael
(
1 )
Laiz Sasiain, Elena
(
1 )
Landa, Txema
(
1 )
Lasarte, M. Pilar
(
1 )
Lazkano, Ramón, (1968-)
(
1 )
Lizarralde, Marian
(
1 )
Lizundia, Julen, (1934-)
(
1 )
Llach, Lluís, (1948-)
(
1 )
Maraña, Félix, (1953-)
(
1 )
Mendizabal, Mikel
(
1 )
Mintegui, Pakita
(
1 )
Oronoz Antxordoki, Belen
(
1 )
Osa, Olatz
(
1 )
Otero, Xabi, (1953-)
(
1 )
Perurena, Aurora
(
1 )
Rekalde, Conchita
(
1 )
Gaia
Conciertos
(
50 )
Actividades culturales
(
17 )
Canciones
(
16 )
Poesías vascas
(
14 )
Canciones populares
(
13 )
Historia y crítica
(
13 )
Música para guitarra
(
10 )
Música
(
7 )
Representaciones
(
7 )
Teatro
(
7 )
Música popular
(
6 )
Aspectos religiosos
(
5 )
Folklore
(
5 )
Muerte
(
5 )
Poesía vasca
(
5 )
Poesías
(
4 )
Bersolarismo
(
3 )
Literatura vasca
(
3 )
Poesía
(
3 )
Teatro vasco
(
2 )
Televisión
(
2 )
Alimentos
(
1 )
Apellidos vascos
(
1 )
Arte
(
1 )
Bailes populares
(
1 )
Ballet
(
1 )
Calendarios
(
1 )
Consumo
(
1 )
Cómics
(
1 )
Defensa y difusión
(
1 )
Enseñanza
(
1 )
Escritores vascos
(
1 )
Filosofía
(
1 )
Fueros
(
1 )
Hambre
(
1 )
Historia
(
1 )
Identidad colectiva
(
1 )
Izquierda (Política)
(
1 )
Lengua vasca
(
1 )
Máximas y aforismos
(
1 )
Música para txistu
(
1 )
Música para órgano
(
1 )
Música vocal
(
1 )
Nacionalismo
(
1 )
Poesías gallegas
(
1 )
Religión y política
(
1 )
Villancicos vascos
(
1 )
Zeruko argia
(
1 )
Gaia (generoa)
Gaia (pertsonak, erakundeak)
Lete, Xabier, (1944-2010)
(
88 )
Lizardi, Xabier, (1896-1933)
(
14 )
Valverde, Antton, (1943-)
(
14 )
Azkorra, Bittor Josu
(
4 )
Arozena, Eugenio
(
2 )
Dios
(
2 )
Galardi, Rosi
(
2 )
Iriondo, Tere
(
2 )
Agote, Koro
(
1 )
Aguirrezabal, B.
(
1 )
Amabarrena, Maite
(
1 )
Anexa
(
1 )
Ansa, Loli
(
1 )
Aranburu, Miren
(
1 )
Arausum, Jinés
(
1 )
Arbelaitz, Joxe Anjel
(
1 )
Arbide, Isabel
(
1 )
Ardanza, Ma Isabel
(
1 )
Arretxea, Irene
(
1 )
Artola, Juan María
(
1 )
Artze, J.A., (1939-2018)
(
1 )
Asociación On-Bide
(
1 )
Azkona Huércanos, Iñaki
(
1 )
Bofill i Pujol, Mariona
(
1 )
Campos, Miguel
(
1 )
Emarruzpe, Patxika
(
1 )
Esnal Zabala, Edurne
(
1 )
Esnaola, Lurdes
(
1 )
Etxenike, Migel Mari
(
1 )
Fernández Iriondo, Jesús
(
1 )
Gamazo Aramendia
(
1 )
García Arratibel, Javier
(
1 )
García, Imanol
(
1 )
Garmendia Martínez, Jon
(
1 )
Gerra, Marije
(
1 )
Heguy, Txomin
(
1 )
Hernandorena, Amaya
(
1 )
Imanol, (1947-2004)
(
1 )
Imaz Aierbe, Jabier
(
1 )
Insausti, Ma Luisa
(
1 )
Iriondo, Ana
(
1 )
Isasa, Manuel
(
1 )
Iturbide, Amaia, (1961-)
(
1 )
Izeta, Ramón
(
1 )
Juaristi, Jon, (1951-)
(
1 )
Kortadi, Edorta, (1946-)
(
1 )
Laiz Sasiain, Elena
(
1 )
Landa, Txema
(
1 )
Lantziri, Gexan, (1941-)
(
1 )
Lasarte, M. Pilar
(
1 )
Lazkano, Ramón, (1968-)
(
1 )
Lizarralde, Marian
(
1 )
Lizundia, Julen, (1934-)
(
1 )
Gaia (Lekua)
Euskadi
(
45 )
Donostia-San Sebastián
(
16 )
Oiartzun
(
10 )
Urnieta
(
3 )
Errenteria
(
2 )
Europa
(
2 )
Madrid
(
2 )
Mallabia
(
2 )
Oñati
(
2 )
Aizarnazabal
(
1 )
Algorta
(
1 )
Alonsotegi
(
1 )
Andoain
(
1 )
Areatza
(
1 )
Arrasate
(
1 )
Azpeitia
(
1 )
Bayona
(
1 )
Bilbao
(
1 )
Cataluña
(
1 )
Deusto (Bilbao)
(
1 )
Ergoiena
(
1 )
Estados Unidos
(
1 )
Gipuzkoa
(
1 )
Irun
(
1 )
Larzabale-Arroze-Zibitze
(
1 )
Lasarte-Oria
(
1 )
Laukiz
(
1 )
Legazpi
(
1 )
Manuscritos
(
1 )
Navarra
(
1 )
Ormaiztegi
(
1 )
República Dominicana
(
1 )
San Juan Pie de Puerto
(
1 )
Santiago de Compostela
(
1 )
Yesa
(
1 )
Zarautz
(
1 )
Zestoa
(
1 )
Gaia (Garaia)
S. XX
(
14 )
2011
(
8 )
S. XIX-XX
(
6 )
2013
(
4 )
S. XXI
(
4 )
1971
(
3 )
1975
(
3 )
1977
(
3 )
1988
(
3 )
1976
(
2 )
1985
(
2 )
1991
(
2 )
2001
(
2 )
S. XX-XXI
(
2 )
1930
(
1 )
1967
(
1 )
1967-2009
(
1 )
1968
(
1 )
1972
(
1 )
1973
(
1 )
1974
(
1 )
1978
(
1 )
1983-1988
(
1 )
1996
(
1 )
1999
(
1 )
2006-2007
(
1 )
2009
(
1 )
Hizkuntza
Euskara
(
404 )
Espainiera
(
106 )
Frantsesa
(
5 )
Galegoa
(
4 )
Katalana
(
3 )
Arabiera
(
2 )
Nederlandera
(
1 )
Argitalpen urtea